Ngón tay chỉ trời đêm

Một hôm trên đường đi ngao du sơn thủy, thiền sư Xibachao cùng đám đệ tử dừng chân nghỉ lại tại một làng nọ.

Buổi tối, cơm nước xong xuôi, thầy trò ra sân ngắm hoa thưởng nguyệt và đàm đạo. Sau một hồi bàn luận các loại điển tích từ cổ chí kim, thiền sư ngữa mặt rồi chỉ tay lên trời và hỏi đám đệ tử: "Các ngươi có thấy gì kia không?"

Đứa đệ tử lanh lẹ nhất trong bọn nhanh nhảu trả lời: "Dạ, con thấy ngón tay của thầy ạ"

Thiền sư chau mày, lắc đầu.

Đám đệ tử còn lại thấy bạn mình trả lời đúng thế mà vẫn sai, bèn ngữa mặt lên trời, quan sát thật kỹ, suy nghĩ thật lâu. Đến lúc cổ đã vẹo, một đứa mặt mũi có vẻ tinh anh, mắt to lóng lánh, rụt rè đáp: "Con thấy bầu trời bao la rộng lớn với muôn vàn tinh tú đang tỏa sáng"

Thiền sư gật gù.

Đứa đệ tử khác thấy câu trả lời của bạn mình hợp ý sư phụ, liền nói thêm vào: "Con thấy giữa cái bao la của dải ngân hà, những vì sao trở nên nhỏ bé hơn"

Thiền sư gật gù, gật gù mấy cái liên tục, rồi bảo: "Phải, phải, chí phải. Hai con nói chí phải". Rồi ngài giảng dạy: "Phàm là người học chữ, có hiểu biết, các con phải biết nhìn xa trông rộng. Khi nhìn trời thì nên nhìn bầu trời rộng lớn trên cao chứ đừng nhìn vào ngón tay nhỏ bé ở gần. Những cái to lớn mắt thường mới trông thấy được, những thứ nhỏ bé nếu ở xa mắt người làm sao thấy"

Đám đệ tử lắng nghe như nuốt từng lời sư phụ dạy. Có đứa kỹ tính còn lấy sổ tay ra ghi lại để mai này sắc nước uống.

Một lát sau, đợi cho tiếng sột xoạt của bút máy ghi chép dứt hẳn, thiền sư lại hỏi: "Các ngươi có thấy thiếu gì không?"

Rút kinh nghiệm lần trước, trả lời quá nhanh nên sai quá sớm, đám đệ tử im lặng ra vẻ đang đầu tư suy nghĩ rất nghiêm túc. Mà quả thật, đám học trò của thiền sư Xibachao đã im lặng rất nghiêm túc, bởi có thể nghe cả âm thanh vọng ra từ tivi ngôi nhà 3 tầng bên cạnh.

Sau một hồi, thấy mất thời gian quá, một đệ tử bèn đánh bạo trả lời: "Thưa thầy, có phải thiếu trăng không ạ"

Thiền sư Xibachao gật đầu, cung cấp đáp án bằng chất giọng rất là thiền: "Phải. Bầu trời đêm nơi đây vắng trăng".

Đứa học trò vừa đưa ra câu trả lời thở phào hãnh diện vì hỏi đại mà đúng. Đám còn lại thở phào nhẹ nhỏm vì có đứa đã đáp đúng đáp án.

Nhưng rồi, không để cho đám học trò đủ thời gian tự sướng, dễ gây tự mãn, thiền sư hỏi tiếp liền: "Các ngươi có biết vì sao không?"

Rút kinh nghiệm từ câu hỏi mới rồi, trả lời quá lâu mất thời gian khiến mông cổ mỏi nhừ, đám đệ tử đưa mắt nhìn trời, nháy mắt nhìn nhau, đá lông nheo với anh huynh trưởng.

Cuối cùng đứa huynh trưởng từ đầu chí cuối mắc quạt muỗi cho thầy, không có thời gian đập muỗi cho mình, lấy hết can đảm, thưa: "Chúng con bộ não chứa toàn bột nhão, mong thầy khai sáng, chỉ giáo cho ạ"

Thiền sư gật gù: "Nghĩ rất phải". Rồi ngài đứng lên, hai tay chắp sau lưng, mặt không thôi ngữa lên trời, mắt không ngừng nhìn trời. Sau khi đi tới lui vài vòng, vừa đi vừa quan sát, ngài bỗng thôi bước, thôi không nhìn trời, chuyển sang nhìn đám đệ tử và nói bằng giọng thiền đã qua luyện âm: "Nhà cao tầng che mất trăng rồi, còn đâu"

Bài học 1 rút ra: Chuyện nhảm thì làm gì có bài học mà rút

Bài học 2 rút ra: Có những việc thấy vậy mà không phải vậy. Tùy vào người nghe/nhìn muốn vậy mà nó sẽ như vậy.

(Năm Ất Mùi, ngày Pi)