Không khó để có thể tìm mua bánh Tổ cho ngày Tết vì những ngày giáp Tết, loại bánh này đã được đồng bào Hoa - Việt bày bán khắp các khu chợ nhất là khu vực Sài Gòn - Chợ Lớn và dày đặc nhất có lẽ là đường Nguyễn Trãi - một trong những con đường "huyết mạch" của dòng chảy văn hoá người Hoa tại Chợ Lớn.
Bánh Tổ! vậy bánh Tổ là gì? là Tổ tiên, tổ chim hay một loại tổ nào đó có liên quan đến cội nguồn? Có lẽ có nhiều sự nhầm lẫn chất chứa trong chiếc bánh ý nghĩa này. Đối với người Hoa, bánh Tổ được gọi là Nìn Cú (theo âm Quảng Đông - phiên âm Hán Việt: Niên Cao). Và tại sao người Hoa gọi là Nìn Cú mà không gọi là bánh Tổ !? Có 2 truyền thuyết được dân gian lưu truyền đến ngày nay mà bản thân người viết đã sưu tầm được. Một để giải thích về nguồn gốc của chiếc bánh, một để giải thích về tên gọi.
Về nguồn gốc, dân gian truyền lại rằng ở thời kỳ Xuân Thu trong lịch sử Trung Quốc. Ngũ Tử Tư, là một nhân vật nổi tiếng tài giỏi, tướng quốc của nước Ngô, giai đoạn Ngô Vương Phù Sai. Với sự mê đắm trong sắc đẹp của Tây Thi, Ngô Vương bỏ bê chính sự làm cho hoàn cảnh đất nước lâm vào tình trạng nguy cùng. Ngũ Tử Tư có lẽ đã tiên liệu được mối nguy nên đã dùng nếp xay thành bột và làm thành những chiếc bánh hình viên gạch rồi xếp vào dưới chân tường thành. Rồi cuộc chiến Ngô - Việt cũng diễn ra, Việt Vương Câu Tiễn công thành và Ngô Vương đại bại, mùa màng nước Ngô rơi vào tình trạng thất bát trầm trọng vì mưu kế trước đây của Việt Vương - trả lại cho Ngô Vương số thóc đã mượn nhưng số thóc này đã được luộc chín nên không thể nảy mầm. Trong cơn đói khát cùng cực thì chính những chiếc bánh gạch mà Ngũ Tử Tư làm trước đó đã giúp cho dân và quân của nước Ngô vượt qua khổ nạn. Từ đó về sau, về những ngày cuối năm, dân chúng thường làm loại bánh bột nếp này để tưởng nhớ đến ông, Ngũ Tử Tư.
Về tên gọi, dân gian lại có truyền thuyết về con Niên. Niên là một loài thú trong truyền thuyết dân gian cổ xưa của Trung Hoa.
Loài vật này chỉ xuất hiện vào đêm cuối cùng của năm, tức đêm giao thừa và chuyên ăn thịt gia súc và con người. Năm đó, vào thời điểm con thú này xuất hiện, để bảo vệ gia súc của mình, gia đình họ Cao đã dùng bột nếp làm thành những cục bánh để trước cửa. Con Niên vô tình ăn phải loại bánh này và không ăn thịt gia súc nhà đó nữa. Từ đó, mọi người cũng thi nhau làm loại bánh này. Và bánh được gọi là Niên Cao có nghĩa là bánh cho con Niên của nhà họ Cao. Tuy nhiên, Niên Cao đọc theo âm tiếng Quảng Đông là Nìn Cú, mà Nìn Cú lại có 1 nghĩa khác là mỗi năm một cao hơn, một tiến bộ hơn. Với tên bánh thật đẹp và thật ý nghĩa như vậy nên Nìn Cú hiển nhiên trở thành loại bánh không thể thiếu mỗi khi Tết đến đối với người Hoa.
Cứ vào ngày Tết, nếu có dịp đến chúc Tết một gia đình người Hoa nào đó, bạn sẽ thấy trên bàn cúng đặt ở phía trước nhà luôn luôn có sự hiện diện của 2 chiếc Nìn Cú, một lớn ở dưới, một nhỏ ở trên tượng trưng cho sự thăng tiến, năm nào cũng vươn cao. Nìn Cú của người Hoa hiện nay có 2 loại chủ yếu là màu vàng và màu trắng. Tuy nhiên, nìn cú còn được làm bằng mè đen. Nìn Cú mè đen này hiện nay rất ít thấy. Loại bánh này chỉ cần hấp xong, để nguội rồi ăn tươi là được, vị rất ngon và thơm hương mè đen, một loại nguyên liệu đặc trưng của người Hoa.
Mặc dù vậy, cách chế biến phổ biến nhất đối với món bánh này là chiên. Và để bánh trở thành một món đặc trưng thì chiên với trứng là cách được nhiều người chọn.
Nìn cú hay được quen gọi bằng tiếng Việt là bánh Tổ đã đi vào tiềm thức, vào ký ức của tuổi thơ bản thân người viết. Những gì viết ra trên đây chỉ là những kiến thức tích góp, tổng hợp được từ nhiều nguồn. Tuy nhiên, người viết cũng xin được chia sẻ sự hiểu biết hạn hẹp của mình để những nhầm lẫn chất chứa trong chiếc bánh ý nghĩa này được toả bày. Nếu bạn nào có những tài liệu chính xác hơn, thú vị hơn về chiếc bánh này thì vui lòng đóng góp, bổ sung để ý nghĩa về Nìn Cú được trọn vẹn hơn trong ngày Tết.
L.C.C
Tài liệu tham khảo:
- “中国礼俗全书”
- “节日来源”
- “中华美食简介”
Nhận xét
Đăng nhận xét