Điển tích chim liền cánh, cây liền cành

Nguyên tác

“Tại thiên nguyệt tác tỷ dực điểu
Tại địa nguyện vi liên lý chi”

Dịch nghĩa

“Ở trên trời nguyện làm chim liền cánh,
Ở dưới đất nguyện làm cây liền cành”

(Trường Hận Ca - Bạch Cư Dị)

1. Điển tích "chim liền cánh"

Sách “Nhĩ nhã” chép : Chim Kiêm là một giống chim le le, lông màu xanh, chỉ có một mắt và một cánh, sống ở Phương Nam, Trung Quốc. Nếu muốn bay, chim mái phải chắp liền cánh với con trống mới bay được. Người ta gọi loại chim này là Tỵ Dực Điểu (chim liền cánh), thường thấy trên gốm sứ Trung Quốc, Việt Nam cổ.

2. Điển tích "cây liền cành"

Vào thời Chiến Quốc, vua Tống vốn là tên vua dâm bạo. Vốn say mê nhan sắc của Tức thị – vợ nho sinh Hàn Phùng, vua bắt Hàn Phùng phải cống nạp vợ vào cung. Vợ chồng Hàn phùng chưa kịp bỏ trốn, vua đã sai quân lính đến nhà, cướp vợ Hàn Phùng đem vào cung. Uất ức, Hàn Phùng tự sát còn Tức thị lao từ lầu cao xuống tự tử.

Vua cho chôn hai xác gần nhau. Qua một đêm, từ hai ngôi mộ có hai cây tử quy mọc lên, rễ chạm nhau ở dưới, còn ở trên cành lá quấn vào nhau. Thấy hai cây quấn quýt với nhau, vua Tống sai quân lính chặt cành đi, nhưng càng chặt cành càng vươn ra, quấn vào nhau. Từ hôm đó trở đi, có đôi chim uyên ương đến đậu trên cành tử quy, tiếng hót thảm thiết. Vua Tống cho người rình bắt chim. Thấy chim đẹp liền cho chặt đôi cánh để chim không bay được rồi cho đậu trên cành cây để làm cảnh. Nhưng chẳng mấy chốc cánh chim lại mọc lại, rồi đôi uyên ương vỗ cánh bay lên cao tiếng hót thống thiết: "liền cánh – liền cành”. Hai cây quy tử lớn lên sát liền bên nhau, che rợp cả một khoảng trời và không còn ai dám chặt cành của nó nữa.