Hà chính mãnh ư hổ

Đức Khổng Tử khi sang nước Tề, đi qua núi Thái Sơn, thấy một người đàn bà khóc ở ngoài đồng, nghe thê thảm lắm. Ngài nói rằng: Người đàn bà này xem như trong nhà có trùng tang. Rồi, sai thầy Tử Cống đến hỏi. Người đàn bà thưa rằng.

"Ở đây lắm hổ, bố chồng tôi đã chết về hổ, chồng tôi đã chết về hổ, bây giờ con tôi lại chết về hổ nữa. Thảm lắm, ông ạ!"

- Thầy Tử Cống bảo: Thế sao không bỏ chỗ này đi ở chỗ khác?
- Người đàn bà nói: Tuy vậy nhưng ở đây chính sách quan trên không đến nỗi hà khắc như các nơi khác.

Thầy Tử Cống đem câu truyện lại thưa với đức Khổng Tử.

-Đức Khổng Tử nói: "Các ngươi nhớ đây: Chính sách hà khắc hại hơn là hổ!"

-Lễ Ký

GIẢI NGHĨA

- Khổng Tử: Khổng phu tử (tiếng Trung: 孔夫子) hoặc Khổng tử (tiếng Trung: 孔子) là danh hiệu tôn kính của hậu thế cho Khổng Khâu (chữ Hán: 孔丘; 27 tháng 8, 551 TCN - 11 tháng 4, 479 TCN) tự Trọng Ni (chữ Hán: 仲尼). Ông được suy tôn như một trong những nhà khai sáng Nho giáo, đồng thời là giảng sư và triết gia lỗi lạc bậc nhất cõi Á Đông[2][3][4].
Trí tuệ Khổng Khâu được đúc kết trong mỹ tự Vạn thế sư biểu[5] (chữ Hán: 萬世師表) hoặc Đại thành chí thánh tiên sư[6] (chữ Hán: 大成至聖先師).

- Tử Cống: Đoan Mộc Tứ (giản thể: 端木赐; phồn thể: 端木賜; bính âm: Duānmù Cì; Wade–Giles: Tuan¹-mu⁴ Tzʻŭ⁴; 520–459 TCN), người Hoa Hạ, họ Đoan Mộc, sống vào thời kỳ cuối Xuân Thu , người nước Vệ (huyện Tuấn, Hạc Bích, tỉnh Hà Nam), tự Tử Cống (giản thể: 子贡; phồn thể: 子貢; bính âm: Zǐgòng; Wade–Giles: Tzŭ³-kung⁴), là môn sinh thân thiết của Khổng Tử , một trong mười đệ tử của Khổng Tử, và là một trong những đệ tử "Thụ nghiệp thân thông" (thực hành thành thạo).

- Thái Sơn: Thái Sơn (tiếng Trung: 泰山; bính âm: Tài Shān) là một ngọn núi có ý nghĩa lịch sử và văn hóa nằm ở phía Bắc của thành phố Thái An, Sơn Đông, Trung Quốc

- Thê thảm: khổ sở đáng thương sót lắm

- Trùng tang: nói trong nhà có hai người chết, hai cái tang liền nhau

- Chính sách: những cách thức xếp đặt để cai trị dân

- Tàn bạo: tàn nhẫn tai hại

- Hà khắc: ác nghiệt khắc khổ

LỜI BÀN

Người đàn bà ở một nơi lắm hổ, hổ ăn thịt mất bố chồng, mất chồng lại mất con, đáng nhẽ phải bỏ nơi ấy mà đi nơi khác. Nhưng không. Là tại làm sao? Tại người đàn bà cho chính sách các nơi khác hà khắc dữ tợn là hổ. Ôi! hổ có hại, chỉ hại một số ít người, chớ hà chính hại cả muôn dân; hổ có hại chỉ một phương, chớ hà chính lại cả toàn quốc, hổ lại còn có bẫy, cạm trừ bỏ được, chớ hà chính hại, trừ bỏ rất khó lòng. Ai là người có chút quyền chính trị trong tay, mà chẳng nên lấy câu "Hà chính mãnh ư hổ" để làm câu cảnh giới cho dân được nhờ ru!