Đây là câu mở đầu trong Đạo Đức Kinh của Lão Tử là một trong những câu triết lý sâu sắc và đa nghĩa nhất, mang nhiều tầng ý nghĩa khi nói về "Đạo."
Phân tích từng cụm từ
道 (Đạo)
Chữ "Đạo" có hai ý chính:
- Đường, con đường, quy luật tự nhiên, nguyên lý vận hành của vũ trụ.
- Diễn đạt, trình bày, hoặc khẳng định một điều gì đó.
Trong ngữ cảnh của Lão Tử, "Đạo" mang ý nghĩa trừu tượng hơn, chỉ nguyên lý tuyệt đối, quy luật bất biến của vũ trụ. Đạo vừa là sự tồn tại bao trùm, vừa là trạng thái hỗn mang chưa phân chia (âm dương).
可道 (Khả đạo)
"Khả" nghĩa là có thể.
"Khả đạo" nghĩa là "Đạo có thể diễn đạt, giải thích."
Tuy nhiên, Lão Tử muốn nhấn mạnh rằng, nếu Đạo có thể nói ra, diễn đạt một cách cụ thể, thì đó không phải là Đạo tuyệt đối.
非常道 (Phi thường đạo)
Phi (非): Không.
Thường (常): Bất biến, vĩnh hằng. Trong ngữ cảnh của Đạo Đức Kinh, cả "Thường" và "Hằng" đều có thể thay thế lẫn nhau (thường đạo - hằng đạo) mà không làm mất đi ý nghĩa gốc, bởi cả hai đều diễn đạt ý tưởng về sự trường tồn và bất biến của Đạo.
Cụm "Phi thường đạo" có nghĩa là "không phải Đạo vĩnh hằng."
Dịch nghĩa câu
"Đạo mà có thể diễn tả được thì đã không còn là nguyên lý tuyệt đối của vũ trụ nữa rồi."
Lão Tử nhấn mạnh rằng, Đạo là một khái niệm vượt lên mọi lời nói và biểu đạt. Bất kỳ cách diễn đạt nào về Đạo cũng chỉ là những ý niệm mang tính tương đối, không thể bao hàm toàn bộ bản chất của Đạo.
Trích từ Lão tử tinh hoa
Nhận xét
Đăng nhận xét