Method of Loci: kỹ thuật cổ xưa giúp anh em ghi nhớ gần như mọi thứ

Method of Loci: kỹ thuật cổ xưa giúp anh em ghi nhớ gần như mọi thứ

Giữa thời đại mà hầu hết anh em đã với việc dùng điện thoại để ghi nhớ lịch hẹn, danh sách công việc, hay cả đường đi, có một kỹ thuật ghi nhớ gọi là “method of loci" đang dần quay trở lại.

Kĩ thuật này, còn được gọi là “cung điện ký ức”, đã tồn tại từ hàng ngàn năm trước và là cách ghi nhớ bằng hình ảnh không gian được người Hy Lạp, La Mã cổ đại sử dụng. Hiện nay, phương thức này đang được các vận động viên trí nhớ lẫn người mắc bệnh mất trí nhớ cải thiện khả năng ghi nhớ đáng kể.

Method of Loci là gì?

Method of Loci: cung điện ký ức là cách gắn thông tin vào một không gian anh em quen thuộc

Method of loci là một kỹ thuật ghi nhớ dựa trên trí tưởng tượng không gian. Về cơ bản, anh em hình dung một nơi quen thuộc như nhà của mình, hay đường đến chỗ làm, rồi gắn các thông tin cần nhớ vào từng vị trí cụ thể trên hành trình đó. Càng hình ảnh hóa thông tin một cách sinh động, kỳ quặc, thậm chí hơi “lố bịch”, thì bộ não của anh em càng dễ ghi nhớ hơn. Ví dụ như để nhớ việc đi mua sữa, anh em có thể nghĩ tới lúc rời nhà và nhìn thấy hình ảnh một hộp sữa thật lớn đang đặt trên kệ giày. Hay để mua táo, anh em có thể gắn hình ảnh quả táo với một cửa hàng Apple Authorized nào đó.

Kỹ thuật này từng được nhà hùng biện La Mã Cicero dùng để học thuộc các bài diễn thuyết dài. Truyền thuyết cho rằng nó bắt nguồn từ nhà thơ Simonides của Hy Lạp cổ đại, người đã xác định danh tính các nạn nhân trong một vụ sập nhà bằng cách nhớ vị trí họ đã ngồi quanh bàn tiệc.

Không chỉ ở phương Tây, nhiều nền văn hóa bản địa trên thế giới cũng phát triển các kỹ thuật ghi nhớ dựa trên không gian tương tự. Các tuyến đường hành hương của người Mỹ bản địa, “songlines” của thổ dân Úc hay các con đường nghi lễ của cư dân đảo Thái Bình Dương đều sử dụng không gian, câu chuyện và âm nhạc để lưu giữ thông tin qua nhiều thế hệ.

Vì sao phương pháp này lại hiệu quả?

Điểm thú vị là kỹ thuật này không chỉ hiệu quả theo kinh nghiệm từ cổ đại mà còn được chứng minh rõ ràng qua hình ảnh não bộ. Các nghiên cứu hiện đại bằng phương pháp chụp cộng hưởng từ cho thấy method of loci kích hoạt nhiều vùng não cùng lúc: từ vỏ não trước trán, hồi hải mã, vốn là trung tâm ghi nhớ, cho tới vùng thị giác. Việc tạo ra các “cung điện ký ức” là một cách kết nối các vùng này lại với nhau, giúp mạng lưới trí nhớ trở nên mạnh mẽ và bền vững hơn.

Bộ não con người vốn không giỏi trong việc ghi nhớ thông tin trừu tượng như con số hay từ vựng rời rạc. Nhưng chúng ta lại rất giỏi trong việc nhớ không gian, đường đi và hình ảnh, đó là lý do tại sao khi bạn đặt thông tin vào một bối cảnh không gian cụ thể, bộ não gần như “dán” chúng lại với nhau một cách tự nhiên. Ngoài ra, một số anh em còn có khả năng ghi nhớ vật thể, con người khi nó gắn với một câu chuyện nào đó.

Các nghiên cứu thần kinh học gần đây còn cho thấy, việc luyện tập method of loci giúp liên kết và củng cố các mạng lưới thần kinh, làm cho việc ghi nhớ trở nên hiệu quả và bền vững hơn. Người luyện tập lâu dài có thể phát triển các hệ thống hình ảnh cá nhân hóa để ghi nhớ cả những thông tin khó như dãy số, bài chơi bài, hay các dữ liệu phức tạp khác.

Ai đang sử dụng kỹ thuật này – và để làm gì?

USA Memory Championship là một cuộc thi mà phương pháp này được sử dụng rất nhiều

Kĩ thuật này không chỉ dành cho các “thiên tài trí nhớ” tham gia giải đấu như USA Memory Championship, nơi người ta có thể đọc vanh vách hàng trăm từ ngẫu nhiên hay hàng chục bộ bài xáo trộn, method of loci còn đang được ứng dụng rộng rãi trong y học và giáo dục. Tại Orlando, Florida, một nhóm người cao tuổi mắc chứng sa sút trí tuệ giai đoạn đầu đang luyện tập kỹ thuật này kết hợp với vận động nhẹ và giao tiếp xã hội. Sau ba năm, nhiều người vẫn giữ được chức năng nhận thức ổn định – một điều rất hiếm gặp.

Chương trình Memory Institute tại YMCA Orlando do Michael Dottino và huấn luyện viên Catherine Hagan sáng lập, kết hợp luyện trí nhớ, vận động thể chất và các hoạt động xã hội. Mục tiêu là làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở người cao tuổi. Một số người tham gia từ những ngày đầu vẫn duy trì được chức năng nhận thức tốt suốt nhiều năm, mang lại hy vọng mới cho cộng đồng người già.

Không chỉ thế, các nhà nghiên cứu còn dùng kỹ thuật này để hỗ trợ phục hồi sau chấn thương não, hỗ trợ người mắc PTSD hay trầm cảm tạo ra “nơi trú ẩn tinh thần” với những ký ức tích cực để trở lại khi cần. Kỹ thuật này thậm chí còn được điều chỉnh để phù hợp với những người gặp khó khăn về nhận thức như bệnh đa xơ cứng, suy giảm miễn dịch do HIV hay các chấn thương liên quan đến cột sống. Bên cạnh đó, các chuyên gia thần kinh học và tâm lý học cũng đang tiến hành các thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả lâu dài của các chương trình luyện trí nhớ này, với hy vọng các hãng bảo hiểm sẽ chi trả cho các liệu pháp nếu chứng minh được hiệu quả thực sự.

Cách áp dụng Method of Loci cùng một số giới hạn nhất định

Để sử dụng kỹ thuật này, anh em chỉ cần chọn một không gian quen thuộc, xác định một hành trình đi qua các điểm mốc cụ thể, rồi “gắn” các thông tin bạn cần nhớ vào từng điểm đó bằng hình ảnh thật rõ nét, hài hước, và càng kỳ quặc càng tốt. Việc luyện tập thường xuyên sẽ giúp khả năng tưởng tượng và kết nối của bạn ngày càng nhanh nhạy.

Một số chuyên gia khuyên anh em nên bắt đầu luyện tập từ sớm, khi trí nhớ còn tốt, giống như việc đăng ký tập gym cho não bộ: càng luyện sớm, hiệu quả càng lâu dài. Anh em có thể áp dụng kỹ thuật này cho mọi lứa tuổi, không chỉ người già mà cả người trẻ, học sinh, sinh viên, người đi làm đều có thể tận dụng để ghi nhớ bài học, công việc hay các thông tin quan trọng.

Joshoua Foer là một ví dụ điển hình khi nhờ vào phương pháp này để đạt giải USA Memory Championship

Tuy nhiên, kỹ thuật này cũng không hoàn hảo cho tất cả mọi người. Với những ai gặp khó khăn trong việc tưởng tượng không gian, hoặc không quen “nghĩ bằng hình ảnh”, ban đầu có thể cảm thấy nó hơi khó làm quen. Ngoài ra, method of loci phù hợp với dạng thông tin có cấu trúc hơn là ghi nhớ cảm xúc hay kinh nghiệm sống. Để áp dụng hiệu quả, người học cần kiên nhẫn luyện tập như một thói quen – giống như đi tập gym cho trí nhớ. Ngoài ra, anh em nào hứng thú có thể tìm đọc quyển sách Moonwalk with Einstein của Joshua Foer, từ một phóng viên với trí nhớ bình thường với việc huấn luyện cùng phương pháp này để giành chiến thắng trong Giải Vô địch Trí nhớ Mỹ, sau đó trở thành đại diện của Mỹ tham dự Giải Vô địch Trí nhớ Thế giới.

Nguồn Method of Loci: kỹ thuật cổ xưa giúp anh em ghi nhớ gần như mọi thứ